Kiến trúc Hy Lạp là một biểu hiện đặc trưng của nền văn minh Hy Lạp, thể hiện rõ nhất qua các tác phẩm kiến trúc của họ. Cùng APA tìm hiểu về sự phát triển của kiến trúc Hy Lạp và những đặc điểm, cũng như những kiệt tác kiến trúc Hy Lạp cổ đại nhé!
Lịch sử kiến trúc Hy Lạp cổ đại
Lối kiến trúc Hy Lạp được cho là đã bắt đầu xuất hiện tại Hy Lạp vào khoảng năm 900 trước Công Nguyên và đã lan rộng sang các khu vực khác như Tiểu Á, Pháp, Ai Cập và Tây Ban Nha. Văn hóa kiến trúc cổ điển của Hy Lạp phát triển mạnh mẽ và kéo dài từ thời điểm xuất hiện cho đến thế kỷ I sau Công Nguyên.
Trong các loại kiến trúc đa dạng của Hy Lạp, các đền thờ được xây dựng phổ biến nhất và lan rộng nhất. Hiện nay, nhiều công trình đền thờ vẫn được bảo tồn và duy trì gần như nguyên vẹn. Có các công trình kiến trúc Hy Lạp cổ điển có tuổi đời hơn 600 năm trước Công Nguyên. Ngoài đền thờ, kiến trúc Hy Lạp cổ điển còn bao gồm nhà hát, cung điện, lăng mộ và cả cổng, hàng cột…
Các đặc điểm của kiến trúc Hy Lạp
Các tạo thể kiến trúc đặc trưng của Hy Lạp thường được hình thành và tạo nên dưới dạng các quần thể. Những nét nổi bật của kiến trúc Hy Lạp thường được thể hiện thông qua các công trình đền đài. Kiến trúc Hy Lạp có sự biến đổi theo từng giai đoạn phát triển, nhưng vẫn có những đặc điểm chung như sau:
Đặc điểm kiến trúc thời kỳ tiền Hy Lạp
- Các kiến trúc cổ điển thường có mặt bằng sâu, có các tầng cũng như hệ thống cầu thang để di chuyển lên xuống.
- Kiến trúc của người Hy Lạp thường sử dụng mái bằng, và các phòng thường kết nối với nhau thông qua giếng trời và sân trong.
- Các công trình này thường có hệ thống kênh để cung cấp nước và thoát nước bên trong.
- Cánh cửa thường được trang trí bằng sơn, và tường xây dựng dày dặn.
- Người ta thường sử dụng các loại cột, kèo gỗ, và lanh tô gỗ cũng như sử dụng đá lớn không được chế tác quá nhiều để xây dựng các công trình này.
Đặc điểm kiến trúc Hy Lạp cổ đại
- Trong kiến trúc thời kỳ Hy Lạp, đã sử dụng nhiều loại thức cột khác nhau như Lonic, Doric, Cariatide, và Corinthien để trang trí các công trình.
- Các công trình này được xây dựng bằng các loại tường cột khác nhau, bao gồm cả đá, ngói đá, và tường.
- Trong việc trang trí các công trình này, các nghệ nhân đã thể hiện sự uyển chuyển trong đường nét, các gờ chỉ, và sắp xếp màu sắc một cách tinh tế hơn.
- Các công trình kiến trúc phổ biến trong thời kỳ này bao gồm các đền thờ, nhà hát và quảng trường.
Các đền đài thiết kế theo kiến trúc Hy Lạp cổ đại nổi tiếng
Các công trình đền đài hoành tráng là điểm đặc biệt nổi bật trong kiến trúc cổ đại của Hy Lạp. Dưới đây là danh sách một số công trình đền đài nổi tiếng trong kiến trúc Hy Lạp mà bạn có thể xem xét:
Đền thờ Distyle
Đền thờ Distyle là loại đền cổ cổ nhất, có kiến trúc hình chữ nhật. Cửa chính để vào đền nằm ở một trong các cạnh ngắn của nó, và có hai cột chính tại cạnh ngắn đó, được gọi là dạng cột đôi ở hiên (distyle). Điều nổi bật về kiến trúc đền thờ Distyle là sự hiện diện của ngôi đền thờ vị thần Themis, nằm ở Rhamnus.
Đền thờ Prostyle
Đền thờ Prostyle chia sẻ nhiều nét tương đồng với đền Distyle trong thiết kế kiến trúc của mình. Sự phân biệt đáng chú ý giữa chúng nằm ở việc thay vì có 2 cột ở phía ngắn của đền, Prostyle có 4 cột ở mặt trước, được gọi là dạng hàng cột trên mặt trước (prostyle). Sản phẩm kiến trúc nổi tiếng nhất của đền thờ Prostyle này có thể thấy tại Selinus.
Đền thờ Distyle có cột 2 phía
Đền thờ này có một sự tương đồng với đền thờ Distyle ở trên, tuy nhiên nó là một biến thể khác. Khác biệt chính nằm ở việc trong kiến trúc đền, có sự bổ sung của hai cột ở phía sau của các bên ngắn, được gọi là cột đôi trên hai bên hiên. Một ví dụ nổi bật về kiến trúc đền thờ Distyle này là đền thờ vị thần Artemis ở Ephesus, nơi có hai cột ở cả hai bên hiên.
Đền thờ Peripteral
Những đền thờ được xây dựng theo kiến trúc hình chữ nhật và có hàng cột bao quanh chu vi công trình được gọi là đền thờ Peripteral, ví dụ như các đền Parthenon và Hephaestus tại Athena.
Đền thờ Amphi-Prostyle
Loại đền thờ này tương tự như Distyle với hai cột ở cả hai bên, nhưng khác biệt ở điểm có tổng cộng 4 cột ngắn phía sau và 4 cột ngắn phía trước đền. Kiến trúc này được gọi là Amphi-Prostyle, với từ “amphi” có nghĩa là “cả hai phía”.
Những công trình kiến trúc Hy Lạp cổ đại nổi tiếng
Đền thờ thần Apollo Epicurius
Đền thờ thần Apollo được xây dựng vào khoảng thế kỷ 5 trước Công Nguyên ở khu vực núi Peloponnese, với độ cao khoảng 1131m. Đây là nơi thờ cúng vị thần Apollo, người được coi là vị thần ánh sáng trong thần thoại Hy Lạp. Đây là một trong những ngôi đền cổ kính quy mô lớn, được bao quanh bởi các khe suối tạo nên một khung cảnh tuyệt đẹp.
UNESCO cũng đã công nhận Đền thờ Apollo là một phần của Di sản Văn hóa Thế giới và đã được bảo tồn một cách kỹ lưỡng. Kiến trúc của ngôi đền này rất đặc trưng với phong cách Hy Lạp, và nó đã là đề tài của nhiều nghiên cứu. Tại đây, bạn có thể thấy sự kết hợp hài hòa của ba loại cột kiến trúc là Doric, Ionic và Corinth.
Đền thờ thần Zeus
Đền thờ vị thần Zeus, người được coi là vị thần tối cao trong thần thoại Hy Lạp, đã được UNESCO công nhận là một phần của Di sản văn hóa thế giới. Nằm tại chân đồi Acropolis, trung tâm của Athens, công trình này được xây dựng trong khoảng từ thế kỷ VI trước Công Nguyên đến thế kỷ II sau Công Nguyên. Đền thờ Zeus có kiến trúc imposant với kích thước lớn: chiều dài khoảng 74m, chiều rộng 27m2 và chiều cao 30m. Nó gồm tổng cộng 38 cột đá, được sử dụng như cột chống mái và chế trụ cho đền. Tuy nhiên, do tác động của chiến tranh và thời gian, hiện chỉ còn lại 15 trụ cột Corinth. Đến ngày nay, đền thờ Zeus vẫn thu hút một lượng lớn khách du lịch đến tham quan hàng năm.
Nhà hát lớn Ephesus
Nhà hát Ephesus, được xây dựng trong khoảng từ năm 54 đến 68 TCN và hoàn thành vào thế kỷ thứ 2, nằm ở trung tâm của cổ đại Hy Lạp, tức là thành phố Ephesus, ngày nay thuộc lãnh thổ của Thổ Nhĩ Kỳ. Điểm đặc biệt của công trình này nằm ở thiết kế hình bán nguyệt của nó, với các ghế ngồi được xây cao dần lên thành từng bậc tròn. Nhà hát có quy mô lớn với khoảng 25.000 đến 30m chỗ ngồi. Hiện tại, nó vẫn được bảo tồn và sử dụng để tổ chức các sự kiện văn hóa nhằm thu hút du khách từ khắp nơi trên thế giới đến tham quan.
Đền thờ thần Athena ở Delphi
Đền thờ thần Athena, được xây dựng vào khoảng thế kỷ thứ 7 trước Công Nguyên, là một điểm thánh quan trọng không thể bỏ qua khi nói về các kỳ quan Hy Lạp. Được xây dựng với quy mô ấn tượng, đền thờ này mang trong mình nét đặc trưng của kiến trúc cột Doric. Ban đầu, nó gồm 21 cột được tạo ra với sự tinh tế trên những tảng đá. Tuy nhiên, theo thời gian và qua các cuộc chiến tranh, công trình này đã chịu nhiều sự hủy hoại, và hiện nay chỉ còn lại những dấu vết hoàn hảo hoang tàn.
Đền Erechtheion ở Acropolis
Ngôi đền Erechtheion được xây dựng từ năm 421 đến 406 TCN ở phía Bắc của khu vực Acropolis. Đây là một ngôi đền được xây dựng để tôn vinh thần Athena và Poseidon, và nó được thiết kế bởi Mnesic Les. Đền này được xây dựng theo phong cách kiến trúc Ionia và sử dụng các cột kiểu Ionic. Các cột này được làm từ đá cẩm thạch và có bốn khoan lớn được đặt dưới mặt đất. Các chi tiết hoa văn trên các cột được chạm trổ rất tinh xảo và đẹp mắt.
Nhà hát cổ ở Segesta
Nhà hát cổ ở Segesta độc đáo về kiến trúc, được xây dựng bằng đá cẩm thạch, với sân khấu tròn sáng tạo có các ghế ngồi được sắp xếp theo bậc thang hình bán nguyệt. Các chi tiết như hàng ghế và cột được tạo ra với sự tỉ mỉ và đẹp mắt, tạo nên sự sang trọng. Được xem là một trong những biểu tượng của kiến trúc hoàng kim Hy Lạp, nhà hát này hiện vẫn được coi là một Di sản văn hóa quý giá, thể hiện sự giàu có của nền văn hóa và kiến trúc cổ điển Hy Lạp.
Đền thờ thần Poseidon
Poseidon là vị thần của biển cả trong thần thoại Hy Lạp và là anh trai của thần Zeus, cũng là em trai của thần Hades. Đền thờ thần Poseidon, xây dựng khoảng từ năm 444 đến 440 trước Công Nguyên, có quy mô lớn. Ban đầu, ngôi đền có tổng cộng 42 cột đá cẩm thạch, nhưng hiện nay chỉ còn tồn tại 15 cột Doric sau thời gian. Đây là một địa điểm khảo cổ nổi tiếng tại Hy Lạp và bên trong ngôi đền vẫn lưu giữ bức tượng đồng cao 6m của thần Poseidon. Cách Athens khoảng 80km nếu đi bằng xe ô tô, đền thờ này vẫn thu hút sự quan tâm của nhiều du khách đến tham quan.
Thành cổ Acropolis
Nếu bạn có cơ hội du lịch đến Hy Lạp, thì không thể bỏ lỡ việc ghé thăm thành cổ Acropolis ở Athens. Thành cổ Acropolis là một tượng đài kiến trúc vĩ đại của người Hy Lạp, nổi bật với vị trí nằm trên đỉnh một ngọn đồi có độ cao lên đến 156 mét, cho phép mọi người ở Athens đều có thể nhìn thấy nó. Các công trình tại thành cổ Acropolis đều mang đậm phong cách kiến trúc Doric và được xây dựng từ đá cẩm thạch Pentylic. Đối với người Hy Lạp, thành cổ này có ý nghĩa quan trọng, coi nó như biểu tượng của sự tinh hoa văn hóa Hy Lạp chung và là trái tim của thành phố Athens cụ thể.
Nhà hát giảng đường Epidaurus
Công trình kiến trúc Hy Lạp này được xây dựng vào khoảng thế kỷ thứ IV trước Công Nguyên tại thành phố Ephesus, nằm trong lãnh thổ của Thổ Nhĩ Kỳ ngày nay. Nhà hát giảng đường Epidaurus có kiến trúc hình bán nguyệt cổ điển, với 55 hàng ghế và sức chứa khoảng 14.000 người, với đường kính khoảng 120m. Điều đặc biệt về nhà hát này là âm thanh từ sân khấu vẫn có thể được nghe rõ mà không cần sử dụng micro, ngay cả khi khán giả ở xa sân khấu khoảng 60m.
Thông tin lịch sử ghi lại rằng nhà hát giảng đường Epidaurus được xây gần khu bệnh viện nhằm mang lại sự thư giãn và giải trí cho các bệnh nhân, giúp họ phục hồi tốt hơn. Với kiến trúc tinh xảo của nó, công trình này cho phép du khách khám phá nghệ thuật tạo ra âm thanh tại nhà hát.
Bạn có thể tham khảo: TOP 15 các phong cách kiến trúc phổ biến và được ưa chuộng nhất từ xưa đến nay
Sự khác nhau giữa Kiến trúc Hy Lạp và La Mã cổ đại
Có sự khác biệt cụ thể giữa kiến trúc Hy Lạp và La Mã cổ đại, và bạn có thể nhận biết điều này thông qua các thông tin được liệt kê trong bảng dưới đây:
Hình thức
- Kiến trúc Hy Lạp: Biểu thị sự cân đối giữa bề ngoại hình và cấu trúc.
- Kiến trúc La Mã: Kích thước của một kiến trúc lớn là biểu hiện của tính bền vững và uy quyền.
Tổ hợp không gian
- Kiến trúc Hy Lạp: Tiến bộ trong kỹ thuật xây dựng đã tạo điều kiện cho việc tạo ra các không gian lớn có hiệu suất công năng cao hơn.
- Kiến trúc La Mã: Dường như vẻ đẹp của nó có khả năng thu hút, tạo ấn tượng mạnh và phục vụ nhiều mục đích sử dụng.
Loại cột
- Kiến trúc Hy Lạp: Cột là một phần quan trọng trong việc biểu thị sự tinh tế trong kiến trúc, với ba loại chính là Lonic, Corinth, và Doric. Sự lựa chọn giữa các loại cột này phản ánh mức độ quan trọng của các công trình khác nhau.
- Kiến trúc La Mã: Cột Tuscan (một loại cột đơn giản hơn cột Doric) và cột Composite (có nhiều hoa văn hơn so với cột Corinthian) được sử dụng.
Bạn có thể tham khảo: Kiến trúc Pháp có đặc điểm gì? Ảnh hưởng thế nào đến kiến trúc Việt Nam
Bài viết trên APA Academy đã tổng hợp và chia sẻ về những kiến thức về kiến trúc Hy Lạp. Hy vọng nó sẽ giúp bạn có thêm ý tưởng và cảm hứng để thiết kế các công trình, dự án theo phong cách kiến trúc Hy Lạp. Đừng quên ghé thăm trang web APA Academy nếu bạn đang tìm kiếm thông tin về kiến trúc và nội thất nhé!