Kiến trúc Gothic xuất phát từ Châu Âu, chủ yếu là ở Pháp, vào khoảng thế kỷ 12, vì vậy thường được biết đến là kiến trúc Pháp. Ban đầu, nó được liên kết chặt chẽ với việc thiết kế các nhà thờ, mang đặc điểm bí ẩn và lạ lẫm, và thường được xem là biểu tượng của sự man rợ và kinh dị. Để có cái nhìn chi tiết hơn, cùng APA khám phá qua bài viết dưới đây. Cùng xem Kiến trúc Gothic là gì? Các công trình kiến trúc Gothic ở Việt Nam và trên thế giới nhé!
Kiến trúc gothic là gì?
Phong cách kiến trúc Gothic, còn được biết đến với tên gọi “tác phẩm của người Pháp,” ra đời sau thời kì kiến trúc Romanesque. Nó là một xu hướng kiến trúc mà bắt đầu xuất hiện từ nửa cuối thời kỳ Trung cổ tại Tây Âu và trở nên phổ biến đến cuối thế kỷ XVI.
Sự khác biệt đặc trưng giữa hai lối kiến trúc này là trong khi Romanesque sử dụng vòm cong tròn, thì Gothic sử dụng vòm nhọn, có nhiều cửa sổ hơn và kích thước của chúng cũng lớn hơn so với kiến trúc Romanesque.
Ban đầu, thuật ngữ “Gothic” mang ý nghĩa tiêu cực. Nguồn gốc của từ này xuất phát từ tên gọi của nhóm người Goth, được người La Mã coi là những cá nhân “mọi rợ”. Do đó, trong triều đại Phục hưng ở Ý, kiến trúc Gothic được coi là sản phẩm của những người mọi rợ, vì nó phản ánh sự đột phá đối với các kỹ thuật và quan niệm thẩm mỹ truyền thống Hy Lạp – La Mã.
Gothic thường được thể hiện rõ nhất và đẹp nhất trong kiến trúc của các nhà thờ lớn, các đền thánh và các công trình dân dụng khác. Hiện nay, nhiều mô hình kiến trúc nhà thờ Gothic vẫn tồn tại, và thậm chí ngay cả những công trình nhỏ nhất cũng mang những đặc điểm độc đáo của chúng vì không có hai công trình Gothic nào hoàn toàn giống nhau.
Đặc điểm nổi bật của phong cách kiến trúc Gothic
Đặc điểm
Đặc điểm nổi bật của kiến trúc Gothic là việc sử dụng mái vòm và đỉnh nhọn, kết hợp với hệ thống cửa sổ kính rộng để tạo nên không gian với nhiều ánh sáng.Lối kiến trúc Gothic tập trung vào các hình khối theo chiều thẳng đứng và đặt chú trọng vào hệ cột mảnh, trần cao mở rộng và sử dụng sự kết hợp linh hoạt của các vật liệu như kính.
Phong cách Gotico thường được thể hiện rõ nhất trong kiến trúc của các nhà thờ và thánh đường, đặc trưng bởi sự to lớn và uy nghi của những công trình này. Các nhà thờ theo phong cách Gotico thường có chiều cao lớn, dao động từ 38 đến 42 mét, với tháp đặc biệt có thể cao đến 60 mét, tạo nên một bức tranh hùng vĩ. Bề ngoài của những công trình này thường được trang trí bằng các cửa sổ kính màu ở phía dọc, có thể rộng đến 8-12 mét, tạo nên không gian trang nghiêm và bí ẩn.
Mặt chính của các nhà thờ Gothic hướng về phía Tây tuân theo những nguyên tắc cố định. Về cấu trúc, từ phía dưới lên, mặt trước được chia thành ba phần (ba tầng) như sau:
- Phần dưới cùng thường có một cổng chính có ba cánh, sâu và có thể chiếm một phần lớn của bước nhà.
- Phần giữa bao gồm các cửa sổ tròn, lớn và thường được trang trí như những bông hồng.
- Phần trên cùng bao gồm một hành lang và hai tháp chuông.
Cấu trúc
Cấu trúc của nhà thờ bao gồm một hệ thống không gian rộng lớn, phong phú, và ấn tượng, tạo nên một không gian nội thất nhẹ nhàng và tràn ngập ánh sáng. Sử dụng kết cấu chịu lực, có sự phân biệt rõ ràng giữa các thành phần chịu lực và các thành phần ngăn cách. Các thành phần chính bao gồm mái vòm, có các hình dạng như:
- Vòm mái bốn múi với hình chiếu mặt bằng hình chữ nhật
- Vòm mái sáu múi với hình chiếu hình chữ nhật, cột và cuộn bay.
- Vòm mái phức tạp có nhiều sống và nhiều múi hình sao, với mặt chiếu hình chữ nhật (loại vòm mái này là kết quả của kiến trúc Gothic hậu kỳ).
Phần quan trọng khác của kiến trúc nhà thờ Gothic là cuốn, một thành phần không thể thiếu trong hệ thống cấu trúc. Nó có chức năng chia sẻ trọng lượng của vòm với cột, giảm thiểu kích thước của cột để tạo điều kiện cho việc mở rộng cửa sổ và làm cho thiết kế trở nên nhẹ nhàng hơn.
Để tóm gọn, các đặc điểm cơ bản của kiến trúc Gothic bao gồm mái chóp nhọn, mông bay, cột nước điêu khắc, hình tròn, vòm nhọn, trạc, cửa sổ kính màu, hầm có gân, vòm quạt và cột tượng. Những đặc điểm này không chỉ giúp chúng ta dễ dàng nhận biết kiểu kiến trúc này mà còn là những đặc trưng độc đáo của nhà thờ Gothic.
Bạn có thể tham khảo: Kiến Trúc Phục Hưng Là Gì? Đặc Điểm Nổi Bật Và Những Công Trình Nổi Tiếng
Các công trình kiến trúc Gothic nổi tiếng
Phong cách kiến trúc Gothic là một hình thức độc đáo và lâu dài đã phổ biến trên toàn thế giới, mặc dù chủ yếu xuất hiện tại các vùng Châu Âu. Tuy nhiên, các tác phẩm kiến trúc Gothic cũng được xây dựng ở nhiều khu vực khác nhau như Châu Á và Châu Mỹ, vẫn giữ được vẻ đẹp đặc sắc và cá biệt qua thời gian.
Những công trình kiến trúc gothic nổi tiếng trên thế giới
Nhà thờ chính tòa Đức Bà Amiens (Pháp)
Nhà thờ Chính tòa Đức Bà ở Amiens là đền thờ chính của giáo phận Amiens, nằm ở khu vực Bắc của nước Pháp. Nổi tiếng với việc là đền thờ lớn nhất ở Pháp và là một trong những công trình tôn giáo lớn nhất trên thế giới, năm 1981, UNESCO đã liệt nhà thờ này vào danh sách Di sản Thế giới.
Được coi là ngôi nhà thờ gothic đẹp nhất tại Pháp, Nhà thờ Đức Bà Amiens thu hút với vẻ uy nghi và tráng lệ của kiến trúc độc đáo. Hai tháp cao phía ngoài tạo nên sự độc đáo và đặc biệt cho công trình này.
Nhà thờ Salisbury (Anh)
Nhà thờ Salisbury là một tuyệt phẩm với kiến trúc lộng lẫy, nổi bật với mái chóp được ghi nhận là cao nhất ở Anh, cũng như chiếc đồng hồ có tuổi đời lâu nhất thế giới đặc biệt.
Đây là một minh chứng xuất sắc cho kiến trúc gothic sớm tại Anh, với việc xây dựng độc đáo, để lại ấn tượng khó phai trong lòng người.
Tòa thị chính Leuven (Bỉ)
Tòa thị chính Leuven đặt ngay đối diện quảng trường Grote Markt, tỏ ra vô cùng tráng lệ với kiến trúc hậu Gothic xuất sắc, được trang trí với những chi tiết tinh xảo.
Điểm đặc biệt nổi bật của công trình này là sự tinh tế trong việc chạm khắc đá và cửa sổ rực rỡ màu sắc, theo phong cách thiết kế Brabantine Gothic.
Nhà thờ Canterbury (Anh)
Nhà thờ Chính tòa Canterbury ở Kent, Anh, là một tuyệt phẩm kiến trúc đánh dấu bằng nhiều phong cách qua 5 thế kỷ.
Đặt tại phía đông nam, cách thủ đô London khoảng 90km, lịch sử của Nhà thờ Chính tòa Canterbury bắt đầu từ năm 597 và được nhiều người coi là công trình tôn giáo đẹp nhất ở Châu Âu.
Tồn tại suốt 1400 năm, nhà thờ Chính tòa Canterbury là một di sản văn hóa quan trọng của Anh, là một phần của quần thể di sản thế giới được UNESCO công nhận.
Những công trình kiến trúc gothic ở Việt Nam
Nhà thờ đá tại Sapa, Lào Cai
Những công trình tôn giáo có nhiều tên gọi khác nhau, chẳng hạn như Đức Mẹ Mân Coi hay nhà thờ đá, thường có bề mặt chính hướng về phía Đông, nơi mặt trời mọc.
Nằm ở trung tâm thị trấn Sapa, nhà thờ Đá Sapa được xây dựng từ năm 1895 và được coi là biểu tượng kiến trúc cổ hoàn hảo của người Pháp, duy trì được sự nguyên vẹn. Đây là một phần quan trọng trong bức tranh kiến trúc khi nhắc đến thành phố sương mù Sapa.
Công trình này được xây từ đá, tuân theo phong cách kiến trúc Gothic của La Mã, được thể hiện qua cấu trúc mái nhà, tháp chuông, và vòm cuốn… Tất cả đều có hình dạng nhọn như chóp, tạo nên vẻ thanh thoát và trang nhã cho công trình.
Nhà thờ lớn Hà Nội
Nhà thờ lớn Hà Nội đặt tại sự hội tụ của ba con phố quan trọng: Nhà Chung, Lý Quốc Sư và Nhà Thờ (địa chỉ 40 Nhà Chung, Hoàn Kiếm, Hà Nội).
Được xây dựng vào năm 1888 theo dạng kiến trúc Gothic, Nhà thờ Thánh Giuse là công trình tôn giáo cổ nhất và lớn nhất ở Hà Nội. Nó mang đặc điểm độc đáo, lấy cảm hứng từ kiến trúc Paris, với hai tháp chuông và bên trong trang trí tráng lệ với cửa kính màu tuyệt vời nhập khẩu từ Pháp, cùng hình ảnh Thánh Joseph ở giữa.
Đây cũng là một điểm trung tâm của Hà Nội, thu hút sự chú ý với sự sôi động, là điểm đến thuận lợi cho du khách muốn khám phá.
Vương Cung Thánh Đường Phú Nhai, Nam Định
Nhà thờ Vương Cung Thánh Đường Đức Mẹ Vô nhiễm Nguyên tội, được xây dựng vào năm 1866 và thường được biết đến với tên gọi Phú Nhai, là công trình kiến trúc gothic lớn nhất tại Việt Nam. Với chiều cao ấn tượng là 30 mét, nó có hai tháp chuông cao 40 mét mỗi tháp, với trọng lượng lên đến hai tấn.
Kiến trúc của nhà thờ này đặc sắc, kết hợp một cách độc đáo giữa phong cách kiến trúc của Tây Ban Nha và Pháp. Với vẻ ngoại hình và nội thất lộng lẫy, nhà thờ có trần nhà hình vòm được sơn vàng tinh tế và nhiều cửa sổ màu sắc độc đáo.
Nhà thờ Đức Bà Sài Gòn
Nhà thờ Đức Bà Sài Gòn là một tuyệt tác kiến trúc độc đáo và nổi tiếng tại Việt Nam. Với phong cách xây dựng gothic ấn tượng, từng viên gạch được nhập khẩu từ Marseilles, Pháp, đã tạo nên bức tranh cổ kính và yên bình cho ngôi nhà thờ.
Công trình kiến trúc khổng lồ này đặt tại trung tâm Thành phố Hồ Chí Minh, là điểm đến thu hút đông đảo du khách đến tham quan và ghi lại vẻ đẹp tuyệt vời của nhà thờ.
Kiến trúc Gothic không chỉ bắt nguồn từ quê hương của nó mà còn được lan tỏa ra nhiều quốc gia trên toàn thế giới. Hiện nay, các công trình Gothic vẫn tồn tại rộng rãi trên khắp thế giới, trong đó có Việt Nam. Những kiến trúc này không chỉ đóng vai trò trong lĩnh vực tôn giáo mà còn là những điểm du lịch độc đáo, ấn tượng và thu hút du khách, thể hiện vẻ đẹp nổi bật của từng địa điểm.
Bài viết trên của APA giới thiệu về phong cách kiến trúc Gothic và một số công trình Gothic nổi tiếng trên thế giới, kể cả ở Việt Nam. Hy vọng qua bài viết trên, bạn sẽ có cái nhìn sâu sắc hơn về kiến trúc Gothic. Đừng quên truy cập APA Academy để không bỏ lỡ những bài viết hay nhé!