Khám phá những đặc điểm của kiến trúc Ai Cập cổ đại, quy hoạch đô thị và địa lý đô thị trong nền văn minh của Pharaoh luôn là điều hấp dẫn với những người yêu thích nghiên cứu cổ học. Kiến trúc Ai Cập cổ đại là kết quả của việc ứng dụng kỹ thuật một cách hài hòa trong bối cảnh của một nền văn minh vĩ đại. Cùng APA khám phá nhé!
Kiến trúc Ai Cập cổ đại là gì?
Kiến trúc Ai Cập cổ đại là kết quả của các công trình xây dựng tại Ai Cập cổ đại, một trong những nền văn minh ảnh hưởng mạnh mẽ trong lịch sử. Nó bao gồm sự công nghiệp hóa của nhiều kiểu kiến trúc điêu khắc ai cập cổ đại và các di tích kiến trúc ấn tượng ven sông Nile, như kim tự tháp và các đền thờ. Kiến trúc Ai Cập thời cổ đại, thuộc quốc gia được chia thành hai phần là Thượng và Hạ Ai Cập, phản ánh đặc điểm quan trọng của văn hóa Ai Cập.
Những nét đặc trưng của kiến trúc Ai Cập cổ đại
Người dân Ai Cập đã sử dụng nhiều quy tắc và lý thuyết kỹ thuật khác nhau, bao gồm các quy tắc đo chu vi, đường kính, và diện tích cho các hình học như hình tròn, hình vuông, tam giác, hình chữ nhật. Họ cũng áp dụng nhiều phương trình toán học hình học trong các kiến trúc của mình. Một ví dụ là Giấy cói toán học Ai Cập của Rhind, được biết đến từ thời kỳ khoảng năm 1550-1650 trước Công nguyên, là một trong những tài liệu toán học cổ đại xuất sắc mà người Ai Cập đã sáng tạo và sử dụng trong ngữ cảnh kiến trúc của họ.
Cơ sở hạ tầng kiến trúc Ai Cập cổ đại
Các dự án kiến trúc và hạ tầng của Ai Cập thường mang tính chất lớn về quy mô và phạm vi. Các công trình kiến trúc trong nền văn minh Ai Cập cổ đại được thực hiện bởi các đội ngũ thợ thủ công và kiến trúc sư khổng lồ, tạo ra những thiết kế đẹp mắt vẫn đang là đề tài nghiên cứu của các nhà học hiện đại.
Các công trình kiến trúc Ai Cập thời cổ đại thường được sử dụng cho nhiều mục đích khác nhau. Tuy nhiên, chúng chia sẻ một số đặc điểm và tính năng chung, phụ thuộc vào mục đích sử dụng cuối cùng của chúng. Các nghệ nhân, kiến trúc sư và nhà xây dựng Ai Cập cổ đại đã sử dụng một loạt các kỹ thuật và công cụ xây dựng để tạo ra những công trình kiến trúc cổ đại, từ bí ẩn đến logic. Một số công trình này vẫn tồn tại cho đến ngày nay.
Kiến trúc cổ đại Ai Cập và xây dựng đài tưởng niệm từ đá granit
Các công trình tưởng niệm bằng đá granit là bằng chứng khẳng định sự tiến bộ của kiến trúc, với một số công trình có trọng lượng vượt quá 1.000 tấn. Những thành tựu kiến trúc ấn tượng trong quá khứ thường được xây dựng từ đá. Việc khai thác đá từ các mỏ granit, đá vôi và đá sa thạch lớn đã cung cấp nguyên liệu để xây dựng các công trình như đền thờ và lăng mộ. Do đó, các kiến trúc sư đã phải tính toán một cách cẩn thận vì xây dựng không sử dụng vữa, đòi hỏi việc lắp đặt các viên đá sao cho chúng khít với nhau một cách chính xác. Bên cạnh đó, chỉ có các cột được sử dụng để chống đỡ, được kết hợp với thanh đỡ đá ngắn để đảm bảo sự ổn định trong công trình.
Quy hoạch đô thị trong nền kiến trúc Ai Cập thời kì cổ đại
Quy hoạch đô thị trong kiến trúc Ai Cập thời cổ đại là kết quả của sự tương tác giữa môi trường tự nhiên và khả năng sáng tạo của con người. Nó là sự tự tổ chức của môi trường và quy hoạch cẩn thận.
- Theo quan điểm của người Ai Cập cổ đại, các ngôi nhà được xây dựng chặt chẽ xung quanh sân và chiều cao của chúng tỷ lệ thuận với chiều rộng của đường phố.
- Khu vực thượng lưu như Thung lũng sông Nile ổn định hơn so với Hạ Ai Cập và Đồng bằng, nơi có sự biến động và mất mát của các nhánh sông Nile, dẫn đến sự phân tán trong quá trình đô thị hóa và ít mật độ hơn so với thung lũng.
- Có tồn tại bốn mô hình đô thị ở Ai Cập cổ đại (làng lớn, cửa hàng và trung tâm nhỏ, trung tâm thương mại, thành phố), được phân loại dựa trên chức năng chính như nông nghiệp, tôn giáo, nghề thủ công, v.v.
Các loại công trình kiến trúc Ai Cập cổ đại
Những cấu trúc kim tự tháp đã bị phá hủy và những di tích của các đền mà chúng ta ngày nay chiêm ngưỡng đã từng là nơi linh mục thực hiện các nghi lễ cúng dường cho tinh thần của các vị vua, tạo nên nhiều giá trị tâm linh trong kiến trúc Ai Cập cổ đại. Hiện nay, chúng ta chỉ nhìn thấy những khối đá và đôi khi là những tàn tích của bức tường hiện tại, nhưng những kim tự tháp này trước đây đã tỏa sáng với mặt ngoài được làm bằng đá vôi trắng và những ngôi đền hùng vĩ được xây dựng với nhiều chi tiết kiến trúc tinh tế.
Các công trình đền thờ
Ngôi đền đóng vai trò quan trọng trong quá trình xây dựng thành phố, là nền tảng cơ bản định hình quy hoạch xây dựng không chỉ của ngôi đền mà còn của các khu nhà ở. Quy hoạch xây dựng ngôi đền trong kiến trúc Ai Cập cổ đại chịu ảnh hưởng từ ba yếu tố chủ yếu: môi trường, chính trị và tôn giáo.
Nguyên liệu xây dựng các ngôi đền trong kiến trúc Ai Cập thời cổ đại thường là phù sa kết hợp với bùn, và bức tường thường được trang trí bằng lớp sơn phủ từ hỗn hợp của phù sa và đá vôi. Gỗ cũng được sử dụng ở một số khu vực của ngôi đền, đặc biệt là ở các bề mặt thẳng đứng khi có sẵn.
Các hầm gạch bùn thường xuất hiện dưới hình dạng bán nguyệt. Đối với các ngôi đền có chức năng tôn giáo, chúng thường được xây dựng chủ yếu từ đá vôi, trong khi thạch cao thường được sử dụng để lát, làm cột và trang trí cửa.
Kiến trúc Kim Tự Tháp Ai Cập cổ đại
Việc xây dựng các thành trì lăng mộ to lớn cho Pharaoh là một trong những thành tựu đặc sắc của kiến trúc Ai Cập cổ đại. Kim Tự Tháp là công trình kiến trúc nổi tiếng của Ai Cập cổ đại, được tạo ra với mục đích chính là bảo quản xác Pharaoh và bảo vệ các vật phẩm quan trọng của ông sau khi qua đời, hỗ trợ cho cuộc hành trình sang thế giới bên kia của vị vua.
Công Trình Nhà Ở
Dường như bùn không phải là vật liệu xây dựng lý tưởng, nhưng ở Ai Cập cổ đại, nó lại mang lại một số ưu điểm do môi trường và khí hậu đặc biệt. Khi sông Nile tràn ngập bờ, phù sa được tạo ra và được sử dụng để sản xuất gạch xây dựng cho nhiều kiến trúc Ai Cập. Trái lại, gỗ khá hiếm và thường chỉ được sử dụng cho các phần như cửa và mái nhà.
Người Ai Cập cổ đại đã xây dựng những ngôi nhà này bằng cách trộn phù sa với cát và một số loại trấu như rơm. Họ sử dụng chân để trộn bùn và tạo ra các viên gạch trong khung gỗ. Sau khi phơi khô dưới ánh nắng mặt trời, họ xếp các viên gạch này thành từng lớp, lớp này chồng lên lớp khác.
Tiếp theo, họ áp dụng lớp hỗn hợp bùn giống nhau giữa các lớp để giữ chúng lại với nhau. Để bảo vệ và làm cho bề mặt mịn màng, tường thường được phủ bằng hỗn hợp bùn và trấu, có thể được phủ một lớp vôi rửa. Do đó, các công trình nhà ở được xây dựng theo cách này.
Kiến trúc cột đặc trưng
Khi nghĩ đến các đền Ai Cập, một trong những đặc điểm kiến trúc quan trọng đầu tiên mà chúng ta nghĩ đến là cột. Thân cột thường được trang trí bằng hình vẽ màu sắc, phù điêu, và kiến trúc đục nổi, là yếu tố kiến trúc quan trọng trong các công trình kiến trúc Ai Cập thời cổ đại.
Bạn có thể tham khảo: Kiến Trúc Hiện Đại Là Gì? Đặc Điểm Và Các Công Trình Nổi Tiếng
Đối với nhiều người, hình dạng của hoa sen và các loại cột như cột giấy cói, cột có rãnh, cột giấy cối là quen thuộc khi nói đến Ai Cập cổ đại. Tuy nhiên, thực tế cho thấy có khoảng 30 dạng cột khác nhau đã được sử dụng trong các đền từ các thời kỳ khác nhau.
Thường thì, trục của cột được sao chép từ đá hỗ trợ, có hình dạng như thân cây hoặc một bó thân cây với đường kính nhỏ hơn. Đầu cột, phần trên cột, thường mang các hình vẽ và chủ đề liên quan đến thực vật. Tại phần chuyển động từ đầu cột xuống trục, có thể thấy năm dải tượng trưng cho dây buộc giữ bó thân cây với nhau.
5 công trình kiến trúc Ai Cập cổ đại nổi tiếng
Kim tự tháp bậc thang Djoser
Kim tự tháp Bậc thang của Djoser là một trong những đỉnh cao và được xem là kim tự tháp đầu tiên được xây dựng bởi người Ai Cập thời cổ đại. Với chiều cao khoảng 62 mét, đây là một tác phẩm kiến trúc ấn tượng, sử dụng đá làm vật liệu xây dựng, khác biệt hoàn toàn so với những công trình trước đó được xây bằng gạch bùn trong các lăng mộ hoàng gia.
Pharaoh Djoser đã chọn Saqqara, gần thủ đô Memphis, làm địa điểm cho ngôi mộ của mình. Kim tự tháp Bậc thang ban đầu được xây dựng dưới dạng mastaba, một kiểu lăng mộ có phòng chôn cất nằm dưới mặt đất và các tầng trệt bên trên để chứa quà tặng và đồ vật linh thiêng.
Imhotep, kiến trúc sư Hoàng gia của Djoser, đã thêm vào đó bằng cách xây dựng lên trên mastaba để tạo ra hình dạng của một cầu thang lớn. Điều này mang lại cho Kim tự tháp Bậc thang một diện mạo đặc biệt, giống như một kiến trúc cầu thang lớn, nhằm mục đích đưa linh hồn của pharaoh Djoser gần mặt trời trong hành trình của nó ở thế giới bên kia.
Kim tự tháp đỏ
Kim tự tháp Đỏ thu hút sự chú ý với màu sắc đỏ đặc trưng do quá trình oxy hóa của đá vôi. Ban đầu, nó được phủ bởi lớp đá vôi trắng, nhưng do cấu trúc hoàn hảo của nó, bất kỳ kẻ cướp nào cũng có thể dễ dàng đi dọc theo bề mặt và lấy đi viên đá trắng, chỉ để lại viên đá có màu đỏ đặc trưng.
Quần thể kim tự tháp ở Giza
Nghĩa địa của ba Kim tự tháp lớn ở Giza là một điểm độc đáo mà du khách đến thăm không thể không kinh ngạc. Kim tự tháp lớn nhất trong ba, được xây dựng bởi Khufu (còn được biết đến với tên gọi là Cheops) trong thời kỳ Vương triều thứ 4 của Ai Cập cổ đại.
Với chiều cao 139 mét, Kim Tự Tháp mất hơn hai mươi năm để hoàn thành. Ước tính có khoảng 100.000 thợ thủ công chuyên nghiệp đã tham gia vào dự án này, và tổng cộng 2,3 triệu khối đá đã được sử dụng. Đây là một trong những kỳ quan duy nhất còn tồn tại từ Bảy kỳ quan thế giới.
Đền thờ Karnak
Karnak, một trung tâm thờ cúng quan trọng của Amun-Ra, đại diện cho một trong những khu vực linh thiêng nhất ở Ai Cập cổ đại, nơi có kiến trúc được tôn trọng và bảo tồn. Nó là trung tâm tổ chức các lễ hội tại thành phố Thebes (hiện là Luxor) và đã trải qua quá trình xâ dựng, bổ sung và biến đổi suốt hơn 2000 năm liên tục. Ngay cả vị vua nổi tiếng Akhenaten cũng đã cố gắng xây dựng một đền thờ Aten tại Karnak, nhưng công trình này đã bị phá hủy sau đó bởi Horemheb và Ramesses II.
Trong Karnak, một đoạn đường bằng gạch không nung quan trọng có thể được nhìn thấy trên đỉnh bức tường của đền. Những con dốc như vậy được sử dụng để cho phép công nhân vận chuyển đá lên đỉnh công trình và để nghệ sĩ trang trí phần trên cùng của công trình. Đá sa thạch đã được sử dụng rộng rãi để xây dựng cả đền thờ và các lăng mộ.
Thung lũng của các vị vua
Thung lũng của các vị vua tọa lạc ở phía tây của sông Nile, gần Luxor, và đó là nghĩa trang dành cho các pharaoh thuộc Vương quốc mới của Ai Cập cổ đại (1539 – 1075 TCN).
Nhiều khu lăng mộ khác nhau của tầng lớp thượng lưu trong thời kỳ này đã được phát hiện tại thung lũng sa mạc, đa dạng về kích thước, từ những chiếc quan tài đơn giản đến những khu mộ phức tạp dưới lòng đất, chứa đựng cả gia đình trong cuộc hành trình sang thế giới bên kia.
Trong số những nơi an táng nổi tiếng nhất ở Thung lũng các vị vua, có mộ của Vua Tutankhamun, một cậu bé nổi tiếng, được phát hiện nguyên vẹn vào năm 1922 bởi nhà khảo cổ học người Anh Howard Carter. Các pharaoh sau này như Horemheb và Ramesses II (cả hai đều chôn cất gần đó) đã cố gắng xóa bỏ Tutankhamun khỏi sử sách Ai Cập, điều này làm cho những kẻ cướp mộ và nhà thám hiểm không thể làm phiền ngôi mộ của vị vua này suốt hơn 3500 năm, giữ cho kiến trúc Ai Cập này vẫn là một bí mật.
Đất nước Ai Cập vẫn giữ mãi những điều bí ẩn, ẩn chứa nền văn minh đa dạng mà chúng ta khó lòng khám phá hết, đặc biệt là đối với lối kiến trúc Ai Cập cổ đại. Nếu bạn thấy bài viết này thú vị, hãy chia sẻ để mọi người cùng khám phá nhé. Ghé thăm trang APA Academy để không bỏ lỡ những bài viết hay nha!